سپهر گاز کاویان دارای گواهینامه ISO17025 و آزمایشگاه مرجع اداره استاندارد ایران می باشد.جهت خدمات تست هیدرواستاتیک تماس بگیرید.02146837072 – 09033158778
سیلندرهای گاز تحت فشار از جمله تجهیزات حیاتی در صنایع مختلف هستند؛ از پزشکی و آزمایشگاه‌ها گرفته تا جوشکاری، پتروشیمی، نفت و گاز، و صنایع غذایی. این سیلندرها گازهای قابل اشتعال، خنثی، سمی یا خنک‌کننده را در فشاری بسیار بالا ذخیره می‌کنند. چنین شرایطی ایجاب می‌کند که الزامات ایمنی با بالاترین دقت رعایت شود، چرا که هرگونه نشت، ترک، یا خرابی در بدنه سیلندر می‌تواند منجر به خسارات جبران‌ناپذیری شود. یکی از مهم‌ترین آزمون‌هایی که برای بررسی سلامت و ایمنی سیلندر انجام می‌شود، آزمون هیدرواستاتیک است. اما سوال اصلی این است که آیا انجام این تست الزامی است؟ برای پاسخ دقیق، ابتدا باید به بررسی ماهیت این آزمون، استانداردهای بین‌المللی، الزامات قانونی و اثرات بالقوه عدم انجام آن بپردازیم.
آزمون هیدرواستاتیک چیست؟ مروری بر روش آزمون
آزمون هیدرواستاتیک (Hydrostatic Test) فرآیندی است که طی آن سیلندر تحت فشار با آب پر شده و سپس تا فشار مشخصی که معمولاً بیش از فشار کاری آن است، فشرده می‌شود. هدف از این آزمایش، بررسی وجود هرگونه نشتی، تغییر شکل دائم، ترک‌های ساختاری، یا ضعف مکانیکی در بدنه سیلندر است. این آزمون معمولاً توسط دستگاه‌های مخصوص انجام می‌شود و تغییرات حجم سیلندر قبل و بعد از آزمون به دقت ثبت می‌گردد. در صورتی که تغییرات حجمی از مقدار مجاز فراتر رود، سیلندر از رده خارج می‌شود.
روش آزمون مطابق با استانداردهای ISO، ASME، DOT و ISIRI انجام می‌شود و شامل مراحل زیر است:
تخلیه کامل گاز از داخل سیلندر
پر کردن سیلندر با آب بدون حباب هوا
اعمال فشار تا حد تست (مثلاً 1.5 برابر فشار کاری)
نگه‌داشتن فشار برای مدت زمان معین (معمولاً 30 ثانیه)
بررسی نشتی و تغییر شکل
ثبت نتایج و صدور گواهی سلامت یا رد صلاحیت سیلندر
چرا تست هیدرواستاتیک اهمیت دارد؟ تحلیل خطرات بالقوه
در سیلندرهای تحت فشار، وجود هرگونه ترک مویی، پوسیدگی ناشی از رطوبت، یا ضعف در جوش‌ها می‌تواند تحت فشار بالا به انفجار یا نشت گاز منجر شود. چنین حوادثی علاوه بر آسیب به افراد، باعث ایجاد خسارات مالی و زیست‌محیطی نیز خواهد شد. انجام تست هیدرواستاتیک به‌طور منظم کمک می‌کند تا هرگونه عیب پیش از استفاده از سیلندر تشخیص داده شود.
از جمله خطراتی که در صورت عدم انجام این تست ممکن است رخ دهد، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
انفجار سیلندر در حین استفاده یا حمل‌ونقل
نشت گازهای سمی یا قابل اشتعال که باعث خفگی، آتش‌سوزی یا مسمومیت می‌شود
توقف فعالیت‌های صنعتی یا آزمایشگاهی به دلیل خرابی تجهیزات
جرایم قانونی در صورت بروز حادثه ناشی از عدم رعایت الزامات ایمنی
الزامات قانونی و استانداردهای ملی و بین‌المللی
در بسیاری از کشورها، انجام تست هیدرواستاتیک طبق بازه‌های زمانی مشخص الزامی است. برای مثال، سازمان حمل‌ونقل ایالات متحده (DOT) مقرر کرده است که سیلندرهای صنعتی باید هر ۵ یا ۱۰ سال یک‌بار مورد تست هیدرواستاتیک قرار گیرند. در ایران نیز سازمان ملی استاندارد ایران (ISIRI) و اداره کار، بر اساس استانداردهای بین‌المللی و ملی مانند ISIRI 6792، این آزمون را برای تمدید اعتبار سیلندر الزامی می‌دانند.
از جمله استانداردهای مرجع در این زمینه می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
ISO 6406 برای تست دوره‌ای سیلندرهای فولادی
ISO 10461 برای سیلندرهای آلومینیومی
ISIRI 6792 برای آزمون سیلندرهای تحت فشار در ایران
استاندارد ASME Section VIII برای طراحی و آزمون مخازن فشاری
دستورالعمل‌های وزارت کار و رفاه اجتماعی در حوزه ایمنی کار با گازهای فشرده
انواع سیلندرهایی که نیاز به تست هیدرواستاتیک دارند
آزمون هیدرواستاتیک تقریباً برای تمامی سیلندرهایی که برای نگهداری گاز تحت فشار به کار می‌روند، الزامی است. از جمله:
سیلندرهای اکسیژن صنعتی و طبی
کپسول‌های گاز نیتروژن، هیدروژن، آرگون، هلیوم و سایر گازهای خنثی
سیلندرهای گازهای قابل اشتعال مانند استیلن، پروپان، بوتان و متان
سیلندرهای گازهای سمی مانند کلر، آمونیاک و سولفور هیدروژن
مخازن گاز خودرو (CNG)
سیلندرهای تنفسی غواصی یا آتش‌نشانی
گواهینامه آزمون هیدرواستاتیک؛ مدرکی حیاتی برای تایید سلامت سیلندر
پس از انجام موفق آزمون هیدرواستاتیک، آزمایشگاه معتبر موظف است گزارشی کامل از نتایج تست صادر کند. این گزارش که تحت عنوان “گواهی سلامت سیلندر تحت فشار” شناخته می‌شود، باید حاوی اطلاعاتی همچون شماره سریال سیلندر، نوع گاز، فشار کاری، فشار تست، تغییر حجم، نتیجه آزمون و تاریخ بعدی آزمون مجدد باشد. در صورتی که آزمایشگاه دارای تاییدیه ISO/IEC 17025 باشد، این گواهینامه از اعتبار بین‌المللی برخوردار خواهد بود.
سپهر گاز کاویان یکی از مجموعه‌هایی است که خدمات آزمون هیدرواستاتیک را مطابق با استانداردهای ISO 17025 و زیر نظر کارشناسان مجرب ارائه می‌دهد. این مجموعه با بهره‌گیری از تجهیزات پیشرفته، خدمات تست، پرچ، تخلیه و شارژ مجدد سیلندرها را نیز به صورت کامل انجام می‌دهد.
فرایند انجام تست در مراکز معتبر؛ گام به گام تا ایمنی
در مراکزی که آزمون هیدرواستاتیک را طبق استاندارد انجام می‌دهند، فرایند به‌صورت سیستماتیک و دقیق انجام می‌شود. مراحل معمول شامل موارد زیر است:
پذیرش و ثبت مشخصات سیلندر
تخلیه کامل گاز و پاک‌سازی داخلی سیلندر
بررسی ظاهری برای تشخیص ترک، زنگ‌زدگی یا خوردگی
پر کردن با آب بدون حباب هوا
اعمال فشار تست با دستگاه هیدرواستاتیک
ثبت فشار و مدت زمان نگهداری
بررسی نهایی برای نشت و تغییر شکل
صدور گواهینامه معتبر
آیا تست‌های جایگزین وجود دارد؟ مقایسه با روش‌های دیگر
در برخی موارد از روش‌های غیرمخرب (NDT) مانند تست اولتراسونیک (UT) یا تست مغناطیسی (MT) نیز استفاده می‌شود، اما این روش‌ها بیشتر برای تشخیص ترک یا عیوب موضعی به کار می‌روند و نمی‌توانند جایگزین کامل آزمون هیدرواستاتیک شوند. آزمون هیدرواستاتیک همچنان تنها روش مورد تأیید برای تعیین سلامت ساختاری سیلندرها در اکثر استانداردهای بین‌المللی است.
پیامدهای قانونی عدم انجام تست هیدرواستاتیک
اگر یک مجموعه صنعتی یا آزمایشگاهی بدون انجام تست هیدرواستاتیک از سیلندر گاز استفاده کند و حادثه‌ای رخ دهد، ممکن است عواقب قانونی سنگینی شامل جریمه‌های نقدی، تعلیق مجوز فعالیت، یا حتی مسئولیت کیفری بر آن تحمیل شود. علاوه بر آن، شرکت‌های بیمه در صورت نبود گواهی تست، مسئولیت پرداخت خسارت را نمی‌پذیرند.
و درنهایت آیا انجام تست هیدرواستاتیک الزامی است؟
پاسخ قطعی و صریح به این سؤال، بله است. تست هیدرواستاتیک نه‌تنها از نظر فنی و ایمنی، بلکه از نظر قانونی نیز الزامی است. این آزمون، تضمینی است برای حفظ جان انسان‌ها، کاهش خطرات صنعتی، افزایش عمر مفید سیلندر و رعایت قوانین و استانداردهای بین‌المللی. هیچ جایگزینی نمی‌تواند ایمنی یک سیلندر را به اندازه آزمون هیدرواستاتیک تضمین کند، بنابراین صاحبان صنایع، آزمایشگاه‌ها، بیمارستان‌ها و تمامی مصرف‌کنندگان گازهای تحت فشار باید نسبت به انجام دوره‌ای این تست حساسیت بالایی داشته باشند.
بدون دیدگاه